Damaklı Diş Teli Nedir?
Damaklı diş teli, genellikle çocuklarda ve genç erişkinlerde üst çene darlığını genişletmek için kullanılan sabit veya hareketli bir ortodontik apareydir. Halk arasında "genişletici" olarak da bilinir. Üst çene kemiğinin iki yarısını birleştiren suturun henüz tam olarak kaynaşmadığı büyüme ve gelişim döneminde etkilidir. Temel amacı, dar olan üst çeneyi genişleterek hem dişlerin düzgün sıralanması için yer açmak, hem de alt ve üst çene ilişkisini düzeltmektir.
Damaklı Diş Teli Nasıl Kullanılır?
Damaklı diş telinin kullanımı, apareyin türüne (sabit veya hareketli) göre değişiklik gösterir.
- Sabit Damak Genişletici (RPE - Rapid Palatal Expander): Bu aparey, azı dişlerine yapıştırılan bandlar ve bunları birleştiren bir vida mekanizmasından oluşur. Hastanın kendisi (veya ebeveyni) hekimin talimatına göre, apareyin ortasındaki vidayı özel bir anahtar ile belirli bir açıda ve sıklıkta çevirir. Bu çevirme işlemi, çene kemiğine hafif bir baskı uygulayarak onu ortadan ikiye ayırır ve genişlemeyi sağlar. Bu süreç aktif genişletme dönemi olarak adlandırılır. Aktif dönem sonrasında, aparey ağızda sabit kalarak kemik ve dokuların yeni konumlarında iyileşmesi için pasif bir tutma dönemine geçilir.
- Hareketli Damak Genişletici: Bu model, hasta tarafından takılıp çıkarılabilir. Akrilik bir plak ve ortasında genişletme vidası bulunur. Hasta, hekimin verdiği programa uygun olarak vidayı belirli aralıklarla kendisi çevirir. Sabit apareye göre hasta uyumu daha kritiktir, çünkü gerekli sürelerde takılmazsa tedavi amacına ulaşamaz.
Damaklı Diş Teli Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Hijyen: Özellikle sabit apareylerde, yemek artıkları apareyin etrafında birikebileceğinden, diş fırçalama ve hekimin önereceği özel ara yüz fırçaları ile temizlik çok önemlidir.
- Anahtar Kullanımı: Sabit apareyde, vida çevirme işlemi titizlikle ve hekimin talimat ettiği sayıda yapılmalıdır. Fazla çevirmek ağrıya ve istenmeyen etkilere yol açabilir.
- Beslenme: Sert, yapışkan ve kabuklu gıdalardan (sakız, kuruyemiş, elma, simit gibi) kaçınmak gerekir çünkü bu gıdalar apareyin kırılmasına veya yerinden çıkmasına neden olabilir.
- Konuşma ve Rahatsızlık: İlk birkaç gün konuşmada zorluk, hafif ağrı ve tükürük salgısında artış olabilir. Bu durum geçicidir ve vücut apareye alıştıkça azalır.
Damaklı Diş Telinin Avantajları Nelerdir?
- Çapraşıklığı Önler ve Düzeltir: Dar çene, dişlerin çapraşık çıkmasının en önemli nedenlerinden biridir. Damak genişletici ile yeterli yer sağlandığında, mevcut çapraşıklıklar düzelir ve ileride oluşabilecek çapraşıklıklar önlenir. Bu sayede ileride yapılacak kapsamlı bir diş teli tedavisinin süresi kısalabilir veya daha basit bir tedavi ile sonuçlanabilir.
- Alt ve Üst Çene Uyumunu Sağlar: Üst çene darlığı, genellikle alt çenenin geride kalmasına veya çapraz kapanışa neden olur. Damak genişletici ile bu uyumsuzluk düzeltilerek daha sağlıklı bir ısırık ilişkisi elde edilir.
- Solunuma Katkıda Bulunur: Dar bir damak, aynı zamanda burun solunumunu olumsuz etkileyebilir. Genişletme tedavisi ile burun hava yollarında da bir iyileşme sağlanabilir ve hastanın daha rahat nefes almasına yardımcı olabilir.
- Cerrahi Müdahale İhtiyacını Azaltır: Büyüme çağında uygulandığında, ileri yaşlarda çene darlığını çözmek için gerekli olabilecek cerrahi müdahalelere (ortognatik cerrahi) olan ihtiyacı büyük ölçüde ortadan kaldırabilir.
- Erken Müdahale Avantajı Sağlar: Bu tedavi, büyüme ve gelişimin aktif olduğu dönemde (genellikle 7-14 yaş arası) yapıldığı için kemik üzerinde daha hızlı ve kalıcı sonuçlar verir.
Sonuç
Damaklı diş teli, özellikle çocukluk döneminde teşhis edilen üst çene darlıklarının tedavisinde oldukça etkili ve önemli bir yöntemdir. Doğru hasta seçimi, doğru aparey tasarımı ve hasta/hekim iş birliği ile başarı oranı yüksektir. Eğer çocuğunuzda çene darlığından şüpheleniyorsanız, bir ortodonti uzmanına başvurarak detaylı bir muayene yaptırmanız önerilir. |
